शाकाहारीले भिटामिन ‘बी १२’ पाउन के खाने ?

विशेषगरी शरीरमा पोषक तत्त्वको कमी हुनु सामान्य भएको छ । यी पोषक तत्त्वहरू मध्ये एक भिटामिन ‘बी १२’ पनि हो । यो विशेष भिटामिन हाम्रो शरीरको लागि धेरै महत्त्वपूर्ण छ ।

भिटामिन ‘बी १२’ विशेषगरी हामीले खाने कुराको आधारमा माछा, मासु, अन्डा, दूध, दहीमा पाइन्छ । त्यसैले भिटामिन ‘बी १२’ को कमी नियमित माछा मासु खानेमा हुँदैन । यस्ता खाने कुरा नखानेमा भिटामिन बी १२ को कमी देखिने हो ।

भिटामिन ‘बी १२’ को कमी भएको भनेर लक्षणका आधारमा हेर्ने हो भने कसैलाई लक्षण देख्न वर्षासम्म कुर्नु पर्दछ। कसैलाई लक्षण नै नदेखिने चिकित्सकहरु बताउँछन् । कोही कोहीलाई रगतको कमी हुने, थकाई लाग्ने, नासा सम्बन्धी समस्या हुने, चिरचिर हुने, जिब्रो सुनिने, घाउ हुने, कब्जियत हुने, वृद्धाहरूमा आँखा धमिलो हुने, नसा सम्बन्धी समस्या हुने, सास फेर्न गाह्रो हुने, पाचन प्रक्रियामा समस्या आउने, कब्जियतको समस्या उत्पन्न हुने, मुटुको धड्कन तीव्र हुँदै जाने र स्मरणशक्ति कमजोर हुनेहुन्छ।

भिटामिन ‘बी-१२’ को कमी भएमा तनाव सिर्जना हुने, मानसिक रोग निम्तने र एक प्रकारको रक्त अल्पताको समस्या हुने गर्दछ। हाइपरपिग्मेंटेशनको कारणले, दाग, धब्बा वा शरीरको छाला निकै अँध्यारो हुँदै जान्छ, कपाल पनि झर्न थाल्छ ।

भिटामिन बी १२ को मुख्य स्रोत मांसाहारी खाना हो। यस्तो अवस्थामा यो भिटामिनको कमी खासगरी शाकाहारी मानिसमा बढी देखिन्छ । यदि तपाईँ पनि यो कमीसँग संघर्ष गर्दै हुनुहुन्छ भने यो लेख तपाईँको लागि उपयोगी हुन सक्छ । चिकित्सकहरूले तीन थरी उपाय सल्लाह दिएका छन् ।

दूध वा डेरी प्रोडक्ट
शाकाहारी मानिसका लागि भिटामिन बी १२ को सबैभन्दा राम्रो स्रोत दूध हो । एक गिलास फुल क्रिम दूधले दैनिक आवश्यकताको ५०–७० प्रतिशत पूरा गर्न सक्छ । यसका साथै, दही, पनीर, घिउ र बटर मिल पनि राम्रो विकल्प हुन्। शरीरमा भिटामिन बी १२ को कमी भएमा आहारमा दूध र दुग्धजन्य पदार्थ समावेश गर्नुहोस् ।

अण्डा 
केही डाक्टरहरुको तर्क छ कि अन्डा शाकाहारी भोजन हो । यदि अण्डा खानु हुन्छ भने यो राम्रो स्रोत पनि हो । एउटा अण्डामा लगभग ०.६ माइक्रोग्राम भिटामिन बी १२ हुन्छ। दिनमा २–३ अण्डा खाएमा तपाईँले आफ्नो आवश्यकताको ठूलो हिस्सा पूरा गर्न सक्नुहुन्छ । यद्यपि, ध्यान राख्नुहोस् कि भिटामिन बी १२ अण्डाको पहेँलो भागमा हुन्छ, त्यसैले पूरै अण्डा खानुहोस् ।

हरियो सागपात
यी सबै बाहेक पालक, चुकन्दर, च्याउ र गाजर जस्ता तरकारीहरूले पनि थोरै मात्रामा बी १२ प्रदान गर्न सक्ने चिकित्सकहरू बताउँछन् । यस्तो अवस्थामा डाक्टरहरूले यी तरकारीहरूलाई दैनिक आहारको हिस्सा बनाउन सल्लाह दिन्छन् ।

यदि तपाईँ एक शुद्ध शाकाहारी हुनुहुन्छ र अक्सर थकान, चक्कर लाग्ने, भुल्ने वा हातखुट्टामा झमझमाउने जस्ता समस्याहरू महसुस गर्नुहुन्छ भने यो सम्भव छ कि तपाईँमा भिटामिन बि १२ को कमी रहेको छ। यस्तो अवस्थामा पहिले रगत परीक्षण गराउनु होस् र त्यसपछि यी प्राकृतिक उपायहरूद्वारा यो कमीलाई हटाउने प्रयास गर्नुहोस् ।

भिटामिन ‘बी १२’ को कमी भएपछि भिटामिन ‘बी १२’ को कमी आफूलाई के कारणले भएको हो त पहिला त्यो पत्ता लगाउनुपर्छ । यदि खानेकुराको कारणले हो भने मांसाहारी खानेकुरा खाने, अरू रोगले हो भने त्यो रोगको उपचार तिर लाग्नुपर्छ । पेटमा जुका परेर हो भने जुकाको औषधि खानुपर्छ, पहिलादेखि नै औषधि सेवनबाट कमी भएको हो भने त्यो कसरी म्यानेज गर्न सकिन्छ, त्यतातिर लाग्नुपर्दछ । दूध, दही, अण्डा, मासु, माछाका साथै फलफूल र सागपातमा भिटामिन ‘बी १२’ प्रशस्त पाइन्छ । त्यसैले यस्ता खानेकुरा खानुपर्छ साथै समय समयमा आफ्नो स्वास्थ्यको ख्याल राख्नुपर्छ । एजेन्सीबाट साभार