यूएसएडको भविष्य अनिश्चित, ट्रम्प प्रशासनले सहयोग रोक्न सक्छ ?

अमेरिकी सरकारको प्रमुख अन्तर्राष्ट्रिय विकास निकाय यूनाइटेड स्टेट्स एजन्सी फर इन्टरन्याश्नल डेभलप्मेन्ट (यूएसएड) को भविष्य अनिश्चित बन्दै गएको छ। ट्रम्प प्रशासनले उक्त निकायलाई अमेरिकी विदेश मन्त्रालयमा गाभ्ने योजना बनाएको छ भने यूएसएडका कर्मचारीहरू हाल कार्यरत अवस्थामा छैनन्।

यूएसएडको बजेट तथा जनशक्तिमा व्यापक कटौती गरिने अनुमान गरिएको छ। अमेरिकी विदेशमन्त्री मार्को रुबिओले यूएसएड नेतृत्वलाई ‘असहयोगी’ भएको आरोप लगाउँदै आफू त्यसको ‘कार्यवाहक प्रमुख’ रहेको घोषणा गरेका छन्।

यूएसएड के हो?

यूएसएड अमेरिकी सरकारको तर्फबाट विश्वभर मानवीय सहायता तथा विकास कार्यक्रम सञ्चालन गर्ने निकाय हो। सन् १९६० को दशकमा गठन भएको यस संस्थामा झन्डै १०,००० कर्मचारी कार्यरत छन्, जसको दुईतिहाइ विदेशमा खटिएका छन्।

यूएसएडले ६० भन्दा बढी देशमा स्थायी कार्यालयहरू राखेको छ भने अरू दर्जनौँ राष्ट्रमा सहायता कार्यक्रम सञ्चालन गरिरहेको छ। संस्थाले खाद्य सहायता, भोकमरी पहिचान प्रणाली, पोलियो खोप कार्यक्रम, महामारी नियन्त्रण, र मानवीय सहायता जस्ता परियोजनाहरूमा प्रमुख भूमिका निर्वाह गर्दै आएको छ।

वैदेशिक सहायता र ट्रम्प प्रशासनको नीति

सरकारी तथ्याङ्कअनुसार अमेरिकाले सन् २०२३ मा अन्तर्राष्ट्रिय सहायता कार्यक्रमहरूमा ६८ अर्ब डलर खर्च गरेको थियो, जसको ४० अर्ब डलर मात्र यूएसएडलाई प्रदान गरिएको थियो। मुख्य रूपमा एशिया, अफ्रिका, र युरोप (विशेष गरी युक्रेन) मा सहायता खर्च गरिएको छ।

डोनाल्ड ट्रम्पले अमेरिकाको वैदेशिक खर्चप्रति आलोचना गर्दै करदाताको रकम विदेशमा खर्च गर्नु अनुचित रहेको तर्क गरेका छन्। ट्रम्प निकट अर्बपति इलोन मस्कले पनि यूएसएडप्रति आलोचनात्मक धारणा राख्दै आएको देखिन्छ। हालै मस्कका अधिकारीहरूलाई यूएसएड मुख्यालय प्रवेशमा रोक लगाइएपछि वाशिङ्टनमा विवाद उत्पन्न भएको थियो।

यूएसएडको भविष्य कस्तो होला?

सन् १९६१ मा अमेरिकी कङ्ग्रेसले पारित गरेको वैदेशिक सहायता ऐनअनुसार यूएसएडको स्थापना भएको थियो। ट्रम्प प्रशासनले उक्त निकायलाई बन्द गर्ने प्रयास गरे पनि त्यसका लागि कङ्ग्रेसको अनुमोदन आवश्यक पर्नेछ। हाल कङ्ग्रेसमा रिपब्लिकन पार्टीको झिनो बहुमत रहेको छ, जसले गर्दा यो प्रक्रिया जटिल बन्न सक्छ।

अर्को विकल्पका रूपमा यूएसएडलाई अमेरिकी विदेश मन्त्रालयमा गाभ्ने योजना अघि सारिएको छ। यसअघि सन् २०२० मा बेलायतका तत्कालीन प्रधानमन्त्री बोरिस जोन्सनले पनि आफ्नो देशको अन्तर्राष्ट्रिय विकास विभागलाई विदेश मन्त्रालयमा समाहित गरेका थिए।

वैश्विक असर

यूएसएडको कुनै पनि संरचनागत परिवर्तन वा खारेजीको असर विश्वभरि पर्ने देखिन्छ। युक्रेनमा घाइते सैनिकलाई कृत्रिम खुट्टा उपलब्ध गराउने, भूमिगत विस्फोटक हटाउने, अफ्रिकामा इबोला नियन्त्रण गर्ने जस्ता परियोजनाहरू प्रभावित हुनेछन्।

अमेरिकी विदेश मन्त्रालयले वैदेशिक सहायता कार्यक्रमलाई ९० दिनका लागि निलम्बन गरेपछि विकास साझेदार राष्ट्रहरूमा निराशा फैलिएको छ। डेमोक्र्याटिक पार्टीका नेताहरूले ट्रम्प प्रशासनको निर्णयलाई राष्ट्रिय सुरक्षाका लागि जोखिमपूर्ण बताउँदै यसबारे कङ्ग्रेसमा बहस गर्ने तयारी गरेका छन्।

डोनाल्ड ट्रम्पले ‘अमेरिका पहिला’ नीतिअन्तर्गत सहायता बजेटमा व्यापक कटौती गर्ने संकेत दिएका छन्। इलोन मस्कले सरकारी खर्च कटौतीको अभियान अघि बढाइरहेका कारण आगामी वर्षहरूमा अमेरिकाले वैदेशिक सहायता कति गर्नेछ भन्ने प्रश्न उठेको छ।