५० वर्षमुनिको उमेर समूहमा किन बढ्दैछ क्यान्सरको जोखिम, यस्ता छन् कारण
हालै प्रकाशित एउटा अध्ययनले देखाएको छ कि सन् १९९० देखि २०१९ को बीचमा ५० वर्षमुनिका वयस्कहरूमा क्यान्सरको प्रारम्भिक अवस्थामा ७९ प्रतिशत वृद्धि भएको छ। त्यस्तै, सोही उमेर समूहमा क्यान्सरसँग सम्बन्धित मृत्यु दरमा २८ प्रतिशतले वृद्धि भएको छ। उक्त अध्ययनले २०४ देशमा २९ प्रकारका क्यान्सरहरूको विश्लेषण गरेको थियो।
‘द ल्यान्सेट पब्लिक हेल्थ’ पत्रिकामा प्रकाशित प्रतिवेदनअनुसार, अमेरिकामा जेन एक्स र मिलेनियल्स पुस्तामाझ क्यान्सरको दर स्थिर रूपमा वृद्धि भइरहेको छ। अमेरिकाको क्यान्सर सोसाइटीको प्रतिवेदनले सन् २०१२ देखि २०२१ को बीचमा ५० वर्षमुनिका श्वेत महिलाहरूमा स्तन क्यान्सरको दर वार्षिक रूपमा १.४ प्रतिशतले वृद्धि भएको देखाएको छ, जबकि ५० वर्षमाथि यो दर ०.७ प्रतिशत मात्र रहेको छ।
संभावित कारणहरू
बीएमजी अङ्कलजीको प्रतिवेदन अनुसार, नाकको पछाडि, पेट, ठूलो आन्द्रा तथा मलाशयको क्यान्सर युवाहरूमा तीव्र रूपमा वृद्धि भएको छ। अध्ययनकर्ताहरूले क्यान्सर दर वृद्धिको पछाडिका कारणहरू पहिचान गर्ने प्रयास गरिरहेका छन्।
विशेषज्ञहरूका अनुसार, खानपान, जीवनशैली र वातावरणीय कारकहरू क्यान्सरको जोखिम बढाउने प्रमुख कारणहरू हुन सक्छन्।
- रातो मासु र नुन धेरै प्रयोग हुनु, फलफूल तथा दूधको कम सेवन, रक्सी तथा चुरोटको प्रयोगले क्यान्सरको जोखिम बढाउने शंका गरिएको छ।
- मोटोपनाका कारण शरीरमा सूजन बढ्ने, होर्मोन असन्तुलन हुने तथा प्रतिरक्षा प्रणालीमा असर पर्ने सम्भावना छ।
- कृत्रिम प्रकाशको निरन्तर सम्पर्कले जैविक समयतालिकामा असर पार्ने, मेलाटोनिनको मात्रा घटाउने र क्यान्सरको जोखिम बढाउने बताइन्छ।
- माइक्रोप्लास्टिक तथा अति प्रशोधित खानेकुराहरूले पेटको म्युकस तहमा क्षति पुर्याउने तथा डीएनए परिवर्तन गराउने सम्भावना रहेको छ।
- एन्टिबायोटिकको अत्यधिक प्रयोगले पेटको माइक्रोबायोममा असर पार्न सक्ने र क्यान्सरको जोखिम बढाउन सक्ने बताइन्छ।
- वैज्ञानिकहरूले उचाइको वृद्धिलाई पनि क्यान्सर दर वृद्धिसँग जोडेर हेरिरहेका छन्।
चिकित्सक तथा स्वास्थ्यकर्मीहरूलाई सचेतना अभिवृद्धिको आह्वान
यूनियन अफ इन्टर्न्याश्नल क्यान्सर कन्ट्रोलजस्ता संस्थाहरूले चिकित्सक तथा स्वास्थ्यकर्मीहरूलाई प्रारम्भिक लक्षणहरू गम्भीर रूपमा लिन आग्रह गरेका छन्।
विशेषज्ञहरूका अनुसार, ६० वर्षमाथिका मानिसहरूमा दिसा गाह्रो हुने, थकान, पेट फुल्ने जस्ता लक्षणहरू देखिए परीक्षण गरिन्छ। तर, ३०-४० वर्षका व्यक्तिहरूमा यस्ता लक्षणहरू देखिए पनि सामान्य दुखाइ सम्झेर बेवास्ता गरिन्छ, जसले क्यान्सर पहिचानमा ढिलाइ हुन सक्छ।
विशेषज्ञहरूका अनुसार, युवा अवस्थामा क्यान्सर पहिचान भए कठोर उपचारका बाबजुद पनि सुधारको सम्भावना उच्च रहन्छ।
क्यान्सरबाट प्रभावित व्यक्तिहरूको सन्देश
क्यान्सरको उपचार गरिसकेकी एक बिरामी लुइसाले भनिन्, “मैले सिकेको ठूलो पाठ भनेको रमाइला र कठिन दुवै खाले दिनहरूलाई अपनाउनु हो। जब नराम्रो भावना आउँथ्यो, मैले त्यसलाई पनि आउन दिएँ। जब म आफूलाई बलियो महसुस गर्थेँ, ती क्षणहरू खुसीले अपनाएँ। मलाई थाहा थियो, दुवै खाले भावना बितेर जान्छन्।”
विशेषज्ञहरूले सल्लाह दिएका छन् कि शारीरिक स्वास्थ्यप्रति सचेत हुनुपर्छ, कुनै असामान्य लक्षण देखिए तुरुन्त परीक्षण गराउनुपर्छ, र मानसिक रूपमा पनि सकारात्मक रहनुपर्छ।
