कोरोनाको उत्पत्ति चिनियाँ प्रयोगशालाबाट भएको अमेरिकी दाबी कति विश्वसनीय ?
अमेरिकी केन्द्रीय गुप्तचर निकाय (सीआईए) ले कोभिड-१९ को उत्पत्तिबारे आफ्नो विगतको मूल्याङ्कन परिवर्तन गर्दै प्रयोगशालाबाट चुहावट भएको सम्भावना अधिक रहेको जनाएको छ। तथापि, यस निष्कर्षमा न्यून आत्मविश्वास रहेको भन्दै सावधानीपूर्वक प्रतिक्रिया दिएको छ।
यो नयाँ विश्लेषण सीआईएका नयाँ निर्देशक जोन र्याटक्लिफको नेतृत्वमा सार्वजनिक गरिएको हो। अमेरिकी पूर्व राष्ट्रपति डोनल्ड ट्रम्पले नियुक्त गरेका र्याटक्लिफले हालै सीआईएको नेतृत्व सम्हाल्दै आफ्नो पहिलो कदमका रूपमा यो विश्लेषण सार्वजनिक गरेका हुन्।
प्रयोगशालाबाट भाइरस चुहिएको सम्भावना
र्याटक्लिफले वुहान इन्स्टिच्युट अफ भाइरोलोजीको प्रयोगशालाबाट भाइरस चुहावट भएको हुन सक्ने दाबी गर्दै आएका छन्। यो संस्था वुहानको हुअनान बजारबाट करिब ४० मिनेटको दूरीमा रहेको छ। कोरोनाभाइरस पहिलो पटक यही बजारमा पत्ता लागेको थियो।
सीआईएका अधिकारीहरूले उपलब्ध गोप्य जानकारीका आधारमा प्रयोगशालाबाट भाइरस चुहिएको सिद्धान्तलाई बलियो मानेका छन्। तर, यस मूल्याङ्कनलाई न्यून आत्मविश्वासको रूपमा उल्लेख गरिएको छ, जसको अर्थ पर्याप्त बलियो प्रमाण नभएको वा प्राप्त सूचनाहरू विरोधाभाषपूर्ण भएको बुझिन्छ।
पुनः जाँच र विवाद
यो विश्लेषण ट्रम्प प्रशासनको अन्तिम दिनहरूमा गरिएको थियो। राष्ट्रपति जो बाइडन प्रशासनले आफ्नो अन्तिम साताहरूमा यसको पुनः जाँचको आदेश दिएको थियो, जसको प्रतिवेदन ट्रम्पले पद सम्हाल्नुअघि नै पूरा भएको थियो।
सन् २०२३ मा अमेरिकी संघीय जाँच ब्यूरो (एफबीआई) का निर्देशक क्रिस्टोफर रेले पनि महामारीको उत्पत्तिबारे प्रयोगशाला सिद्धान्तलाई सम्भावित कारणको रूपमा उल्लेख गरेका थिए।
चीनको प्रतिक्रिया र वैज्ञानिक विवाद
चीनले विगतमा प्रयोगशालाबाट भाइरस चुहिएको दाबीलाई “राजनीतिक उद्देश्यप्रेरित अफवाह” भन्दै अस्वीकार गर्दै आएको छ। धेरै वैज्ञानिकहरूले पनि प्रयोगशाला चुहावटको सिद्धान्तलाई पुष्ट्याउन ठोस प्रमाण नरहेको बताएका छन्।
कोभिड-१९ को उत्पत्तिबारे विवाद जारी छ। केहीले यो भाइरस प्राकृतिक रूपमा जनावरबाट मानिसमा सरेको बताउँछन् भने अन्यले प्रयोगशालासँग यसको सम्बन्ध हुन सक्ने अनुमान गर्छन्।
सीआईएको नयाँ कदम
र्याटक्लिफले ब्रेइटबार्ट न्यूजलाई दिएको अन्तर्वार्तामा आफू सीआईएको तटस्थ अडान त्यागेर चीनबाट आउने खतराहरूलाई ठोस रूपमा सम्बोधन गर्नुपर्ने पक्षमा रहेको बताए।
उनका अनुसार महामारीका कारण लाखौँ मानिसको मृत्यु भएपछि यसबारे निष्कर्षमा पुग्नु अपरिहार्य छ। यो नयाँ विश्लेषणले महामारीको उत्पत्तिबारे अन्तर्राष्ट्रिय बहसलाई थप बल पुर्याएको छ।
