तिहार र छठमा डेंगी संक्रमण अझ फैलिनसक्ने चेतावनी, कति पुगे संक्रमित ?
दशैँ पर्वपछि सहरी क्षेत्रमा डेङ्गी रोगको प्रकोप व्यापक रूपमा बढेको र यससँगै अस्पतालमा भर्ना हुने बिरामीको सङ्ख्या पनि उल्लेखनीय रूपमा बढेको स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालयले जनाएको छ।
मन्त्रालयका प्रवक्ता डा. प्रकाश बुढाथोकीका अनुसार, आगामी एक महिना नेपालमा डेङ्गी सङ्क्रमण अझै बढ्न सक्ने सम्भावना छ। यसबीचमा थप क्षति नहोस् भन्नका लागि सरकारले विभिन्न उपायहरू अवलम्बन गरिरहेको छ। तिहार र छठजस्ता पर्वमा यसको संक्रमण अझ बढ्न सक्ने चेतावनी विज्ञहरुले दिएका छन् । उनीहरुले सावधानी अपनाउन आग्रह गरेका छन् ।
डेङ्गी लामखुट्टेको टोकाइबाट सर्ने रोग हो, जसको नियन्त्रणको एकमात्र उपाय भनेको लामखुट्टेको बासस्थान नष्ट गर्नु हो। यही साता स्वास्थ्यमन्त्री प्रदीप पौडेलले सातवटै प्रदेशका स्वास्थ्यमन्त्रीहरू र स्थानीय निकायका प्रतिनिधिहरूसँग डेङ्गी नियन्त्रणबारे छलफल गरेका थिए। छलफलमा सरकारको जोड लामखुट्टेको बासस्थान नष्ट गर्नका लागि सम्बन्धित निकायलाई पुनः सक्रिय बनाउनु रहेको थियो।
शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पतालका सङ्क्रामक रोग विशेषज्ञ डा. शेरबहादुर पुनका अनुसार, दशैँ अघि नै बिरामीको सङ्ख्या बढ्न थालेको थियो, जुन सामान्य हो। डेङ्गी प्रायः वर्षा सकिएपछि फैलिने खतरा हुन्छ। तापक्रम र वर्षापछिको अवस्था लामखुट्टेको प्रजननका लागि उपयुक्त हुने हुँदा रोगको जोखिम बढ्ने उनले बताए। यद्यपि, यो वर्षको अवस्था दुई वर्षअघिको जस्तो भयावह भने नरहेको उनले स्पष्ट पारे।
डा. पुनले दशैँका बेला मानिसहरूको आवतजावत बढेकाले सङ्क्रमण फैलिन सहयोग गरेको हुनसक्ने बताए। त्यस्तै, यस वर्ष हुम्लाबाहेक सबै ७६ जिल्लामा डेङ्गीका बिरामी फेला परेका छन्, जसमा २२,००० भन्दा बढी सङ्क्रमित भइसकेका छन् र ११ जनाको मृत्यु भएको छ।
लक्षण र सावधानीहरू
डेङ्गीका लक्षण सामान्य ज्वरोदेखि रक्तस्रावसम्म देखिन सक्छन्। स्वास्थ्यकर्मीहरूका अनुसार, डेङ्गीका बिरामीलाई ज्वरो आएमा सिटामोल प्रयोग गर्न सल्लाह दिइन्छ, तर अन्य पेनकिलर प्रयोग गर्न निषेध गरिएको छ, किनभने यसले झन् जटिलता निम्त्याउन सक्छ।
त्यस्तै, शरीरमा पानीको मात्रा कम हुन नदिन जीवनजलको प्रयोग गर्नुपर्ने र नरम, रेसादार, झोलिलो पदार्थ सेवन गर्नुपर्ने सल्लाह दिइएको छ। यदि बिरामीलाई अत्यधिक बान्ता, रक्तस्राव, वा असह्य पीडा भएमा तुरुन्त अस्पताल जानुपर्ने चेतावनी स्वास्थ्यकर्मीहरूले दिएका छन्।
सङ्क्रमणको जोखिम अझै उच्च
डेङ्गीको प्रकोप बढ्न रोकिए पनि जोखिम भने अझै कायम छ। स्वास्थ्य मन्त्रालयका अनुसार, अहिले पनि केही प्रदेशमा छिटपुट वर्षा भइरहेकाले लामखुट्टेको वृद्धि भइरहेको छ। लामखुट्टेको अण्डाबाट वयस्क बन्ने चक्र करिब तीन साताको हुन्छ, जसले गर्दा आगामी केही साता अझै जोखिमयुक्त रहने मन्त्रालयले जनाएको छ।
विशेषगरी गण्डकी र बागमती प्रदेशमा डेङ्गी सङ्क्रमणको दर उच्च रहेको छ। गण्डकी प्रदेशमा कुल सङ्क्रमितमध्ये ४४ प्रतिशत र बागमती प्रदेशमा ३४ प्रतिशत रहेका छन्।
हालसम्म परीक्षण गरिएका बिरामीमध्ये ८० प्रतिशतलाई लक्षण देखिएका छैनन्, जसले गर्दा वास्तविक सङ्क्रमितको सङ्ख्या धेरै बढी हुनसक्ने मन्त्रालयले अनुमान गरेको छ। डा. बुढाथोकीका अनुसार, अबको एक महिनाभित्र डेङ्गीले महामारीको रूप लिन सक्ने सम्भावना रहेको छ।