तीजको दरमा के खाने के नखाने ?
हिन्दु नारीको महत्त्वपूर्ण पर्व हरितालिका तीजको पहिलो दिन आज दर खाएर मनाइँदै छ। भोलि व्रत बस्ने भएकाले परापूर्वकालदेखि नै अघिल्लो दिन नै उनीहरूलाई दर खुवाउने प्रचलन रहेको छ। हुन त आजभोलि महिनौं अघिदेखि नै दर खाने र रमाइलो गर्ने चलन बढ्दो छ। तर तीज भन्दा एक दिन अगाडि चाहिँ हाम्रो परम्परागत दर खाने चलन रहिआएको छ।
सामान्यतया मिठो, मसिनो अलि विशेष खाने कुरालाई दर भनिन्छ। आज चेलीबेटी बोलाएर दर खुवाउने गरिन्छ। माइतीघर वा आफन्तकहाँ तथा आफ्नै घरमा खिर, हलुवा, ढकनी, घिउ, दही, दूध, मिठाइ, फलफूललगायतका मिठा परिकारलाई दरको रुपमा खाने गर्दछन्।
दर खुवाउन मान्छे बोलाउँदा सबैलाई विशेष खाना खुवाउनुपर्छ भन्ने धारणा छ। दाल, भात त सधै खाएको हो। त्यसैले विशेषमा कोही पिजा तिर गयो होला। कोही पास्तातिर गयो होला। अलिकति तारेका खानुपर्यो होला। तर, हामीले नै त्यसमा ध्यान दिनु पर्दछ। लगातार त्यस्तो खानेकुरा खायो भने असर गर्दछ।
त्यसैले सबैले जानेको परिकार चलनमा चलेका परिकार हेर्दा त्यही मासुजन्य परिकार पास्ता भए। बाहिर बजारमा खानेकुरा नखानु राम्रो हुन्छ। त्यसैले आफ्नो स्वास्थ्यलाई ध्यानमा राखेर खाने गर्नुपर्छ।
हामी सधैं दाल, भात तरकारी खान्छौँ। दरमा चाम्रे, आलुको कवाब, ढकनी, खिर, पुलाउ सधैँ नखाने राम्रो खाना खाँदा राम्रो हुन्छ। घरमा सबै व्यक्तिले खुसीले खाने चिज के हुन्छ। त्यो आफ्नै घरमा नै बनाएर खाने हो। बाहिर भएको त्यही खाना पनि घरमा सफासँग ताजा रुपमा बनाएर खाँदा राम्रो हुन्छ।
यसको लागि बिहानदेखि नै मजाले खाने गर्नुपर्छ। सहरी एरियामा बेलुका धेरै नखाने चलन छ। त्यसैले बिहान नै मजाले खाने गर्नुपर्छ। धेरै चिल्लो खाना खानु हुँदैन घिउहरू आफ्नो स्वास्थ्यले के कति पचाउन सक्छ ? त्यति मात्र खानुपर्छ। दिउँसो पुरी तरकारी सेल फुरौला कसको कस्तो चलन छ, त्यही खाँदा हुन्छ। बेलुका कतिको घरमा नर्मल खाना खाएर काँडा खाने चलन छ। काँडा भनेको घिउमा मिस्री भुटेर पनि खान्छन्। कसैले सादा पानीमा मिस्री हालेर बाह्र मसला हालेर खाने हो। कसैले बाक्लो दूध बनाएर पनि खान्छन्।
तिजका दर राति नखाए मजा नै हुँदैन भन्ने पनि धेरै हुनुहुन्छ। त्यसैले राति उठेर पनि खान्छन्। यसरी राति खाएको खाना शरीरमा राम्रोसँग पच्दैन। त्यो राति खाएर निदाउन सकिँदैन। त्यसैले नखाँदा नै राम्रो हुन्छ। तर कसैले पचाउछ भने त खाँदा पनि हुन्छ।
आज खाने दरमा चिल्लो र प्रोटिनको मात्रा बढी हुन्छ। त्यसले गर्दा हामीले गेडागुडी खाने गर्नुपर्छ। जसले गर्दा छिटो पच्दैन र चाँडो भोक लाग्दैन। घिउँ ठिक्क खाने त्यसले पनि चाँडो भोक लाग्दैन। कतिपय प्रेसरका बिरामी कोलेस्ट्रोल भएका, रक्तस्राव भएका मानिसले चिल्लो कम खाएर सागपात खाने गर्नुपर्छ।
काँडा भनेको एक किसिमको ग्लुकोज हो। त्यसले लामो समयसम्म शक्ति दिइरहन्छ। त्यसले लामो समयसम्म भोकको अनुभव हुँदैन। तर दूध खाँदा पनि राम्रो हुन्छ।
माछा मासु पच्न धेरै समय लाग्छ। भोकको फिल हुँदैन। कसैले माछा मासु खानु हुँदैन भने पनिर च्याउ खाँदा हुन्छ। व्रतमा माछा, मासुलाई अशुद्ध भन्ने भएकाले पनि यो खानु हुँदैन भन्ने गरेको पाइन्छ।
